การขึ้นท้าวทั้งสี่

การขึ้นท้าวทั้งสี่

ท้าวทั้งสี่ หมายถึงมหาเทพสี่พระองค์ที่เป็นหัวหน้าของเทวดาทั้งหลายในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิก ซึ่งเป็นสวรรค์ชั้นเเรก ท้าวทังสี่พระองค์นี้ทำหน้าที่ดูเเลความสงบสุขของเหล่าสัตว์โลกในทิศต่างๆ อันหมายถึง ท้าวธตรัฎฐะดูเเลทิศตะวันออก เป็นหัวหน้าของพวกคันธัพพะ ท้าววิรุฬหกะดูแลทิศใต้ เป็นหัวหน้าของพวกกุมภัณฑ์ ท้าววิรูปักขะดูเเลทิศตะวันตก เป็นหัวหน้าของพวกนาค และท้าวเวสสุวัณณะดูเเลทิศเหนือเป็นหัวหน้าของยักษ์เเละเป็นหัวหน้าของบรรดามหาเทพกลุ่มนี้  มหาเทพทั้งสี่ยังถือว่าพระอินทร์ยังเป็นหัวหน้าของตน เเละจะต้องเข้าเฝ้าพระอินทร์ในสุธัมมสภาคศาลา

ในเเง่พิธีกรรมเเล้ว จะมีการทำพิธีบวงสรวงท้าวทั้งสี่ทุกครั้งที่จะประกอบพิธีมงคล อย่างงานเฉลิมฉลองศาสนสถาน เคหสถาน และงานมงคลทั่วไป ซึ่งจะต้องมีการทำปราสาทหรือเเท่นท้าวทั้งสี่ โดยปักเสาสูงประมาณหนึ่งเมตรครึ่ง เเล้วมีไม้สองท่อนยาวประมาณ 1 เมตร มาตอกตะปูให้ขวางกันเเละยื่นปลายไปในทิศทั้งสี่ ที่ปลายของไม้เเละหลักนั้นให้หาชิ้นไม้กว้างยาวประมาณหนึ่งคืบมาตีเเปะไว้ ให้จัดสะทวงเครื่องสี่ (อ่านว่า "สะตวง") คือกระบะกาบกล้วยบรรจุเครื่องสังเวยต่างๆ กระบะละสี่ชุด จำนวน 6 สะทวง นำสะทวงดังกล่าว ไปวางไว้ที่ยอดเสากับปลายไม้ทั้งสี่ทิศ เเละวางไว้ที่โคนเสาอีกหนึ่งกระบะ เครื่องบูชาดังกล่าวถือว่า กระบะที่อยู่บนยอดเสานั้น จัดไว้สังเวยเเก่พระอินทร์ ที่ปลายไม้ทั้งสี่ทิศนั้นเป็นกระทงเครื่องสังเวยมหาราชทั้งสี่พระองค์ตามทิศที่ท่านนั้นๆ ดูเเลอยู่เเละกระบะที่โคนเสานั้นถือว่าเป็นเครื่องบูชาเเก่พระเเม่ธรณี ทั้งนี้ อาจารย์ประกอบพิธีจะไปอ่านโองการสังเวยท้าวทั้งสี่ก่อนการมงคล เช่น หากจะจัดงานในตอนเช้า ก็จะประกอบพิธีในตอนเย็นของวันก่อนหน้านั้น ถ้าจัดงานในตอนสายหรือตอนบ่ายก็จะไปประกอบการสังเวยในตอนเช้าของวันงานนั้น  

(ข้อมูลจากสารานุกรมวัฒนธรรมภาคเหนือ เล่มที่ 6)