ยุ้งข้าวป่าซาง(นันทขว้าง)

หลองข้าวขนาดใหญ่ของตระกูลนันทขว้าง เดิมตั้งอยู่ในเขตอำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน โดยคุณโสภา เมืองกระจ่าง (นันทขว้าง) เจ้าของหลองข้าวป่าซาง บริจาคให้อยู่ในความดูแลของพิพิธภัณฑ์เรือนโบราณล้านนา สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งได้รับงบประมาณการรื้อถอนและชะลอมาปลูกสร้างขึ้นใหม่ให้คงสภาพเดิม จากงบประมาณรายได้ปี พ.ศ.๒๕๕๙ ของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ รวมทั้งงบประมาณสนับสนุนร่วมจากคณะกรรมการมูลนิธิจุมภฏ - พันธุ์ทิพย์ให้กับพิพิธภัณฑ์เรือนโบราณล้านนา เพื่อปรับปรุงภูมิทัศน์บริเวณรอบพื้นที่หลองข้าวป่าซางให้งดงาม โดยในโอกาสวันคล้ายวันสถาปนาครบ ๒๕ ปี ของสำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม วันที่ ๒ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ได้จัดพิธีทำบุญขึ้นหลองข้าวที่ได้นำมาปลูกสร้างขึ้นในพื้นที่พิพิธภัณฑ์เรือนโบราณล้านนา และพิธีมอบหลองข้าวอย่างเป็นทางการ

หลองข้าวป่าซาง(นันทขว้าง) เป็นหลองข้าวขนาดใหญ่ สันนิษฐานจากอายุรูปแบบสถาปัตยกรรมดั้งเดิมแล้ว ประมาณอายุได้ ๑๕๐ - ๑๗๐ ปี  บริเวณเสาช่วงกลางหลองข้าวมีร่องรอยบากไม้ เพื่อนำแผ่นไม้มาใส่กั้นเป็นห้องเก็บข้าว ด้านงานศิลปกรรมมีความโดดเด่น ด้วยลวดลายแกะสลักรูปนกยูงหน้าจั่วทั้งสองด้าน ในอดีตมีการปรับปรุงใส่ไม้ฉลุบริเวณระเบียง และดัดแปลงทางขึ้นหลองข้าวจากรูปแบบดั้งเดิม โดยต่อเติมบันไดถาวรขึ้นลงทางด้านหน้า ซึ่งโครงสร้างหลองข้าวเดิมไม่มีทางขึ้นไปบนหลองข้าวได้นอกจากใช้บันไดไม้พาด

การรื้อถอน และปลูกสร้างใหม่ คำนึงถึงวิธีการอนุรักษ์เป็นสำคัญ โดยส่วนประกอบดั้งเดิมของเรือนต้องเสียหายจากการรื้อถอนขนย้ายให้น้อยที่สุด หากส่วนไหนแตกหักชำรุด หรือผุพัง ก็จะสกัดชิ้นส่วนผุพังออก แล้วตัดต่อ ปะไม้ชิ้นใหม่ให้เข้ากับไม้เดิมอย่างกลมกลืน เมื่อประกอบชิ้นส่วนต่างๆ ของหลองข้าวเสร็จสมบูรณ์แล้ว สุดท้ายทาน้ำมันขี้โล้เพื่อรักษาเนื้อไม้ ตามความนิยมในการทาสีเรือนไม้ช่วงสมัยหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒